Franchise Nedir?

Franchising, herhangi bir alanda markalaşmış firmanın ayrıcalık sahibi, ve belli şartlar dahilinde işin yönetilmesinde ve yürütülmesinde destek sağlamak amaçlı, belirlenen ücret karşılığında, kendi başlarına bireysel olarak çalışan yatırımcılara markalarını kullandırırlar. Ve bu iş ilişkisine de “franchising franchise” denmektedir.

Franchise kelimesinin Türkçesi "imtiyazdır". Franchise veren firmalar ne demektir sorusunun cevabı ise Franchise, serbest yatırımcıları ürününü,  ismini, kalitesini ispatlamış halka kanıtlamış ve firmalardan bir ücret karşılığı, isim hakkını veren firmalardır.

Franchise’ın tarihçesi hakkında kısa bir bilgilendirme; İlk franchise 1863 yılında singer firması tarafından dağıtım kolunda uygulanmıştır. Kısa sürede büyük marka sahipleri franchise sistemini kullanmaya başlamışlardır. Özellikle ticaret sektöründe çok büyük bir yükseliş kazanan franchise 1960 yılında da franchising sisteminin ilk birliğinin kurulmasına neden olmuştur.

Türkiyeye ise Franchise sistemi 1980 yılından sonra giriş yapmıştır. Ülkemize ilk giriş yapan firmaları McDonald’s, Pizza-Hut, Kentucky Fried Chicken gibi Fast Food firmaları olarak sıralayabiliriz. Bütün dünya genelinde en fazla franchise alınan sektör fast food sektörüdür diyebiliriz.

Franchise Nasıl Alınır?

Öncelikle markanız adına Franchise vermeyi planlamadan önce, firma tanıtımı, hizmet ve kalite alanında başarılı bir firma olmanız gerekmektedir. Franchise almak isteyen bir kişi, para kazanmak adına bu işe kalkıştığı için markayı her yönden kaliteli, ilgi çekici bir hale getirmesi oldukça önemlidir. Franchise işine başlamadan önce bu işi iyi tanımak bilmek gereklidir. Her yönüyle işin ilerleyişini ve planlaması, amacı gibi önemli konuları araştırmalı ve öğrenmesi gerekmektedir. Franchise alacak olan kişinin öncelikle marka ve ürünler hakkında çok iyi bir şekilde bilgi sahibi olması eğitimler alması gerekmektedir. Karşılıklı olarak disiplinli çalışma ile taraflar aralarında güvenle uzun yıllar birlikte çalışabilirler. Kalitenin ve doğru iş akışının sağlanması adına franchise verilen yerlerin düzenli kontrolü yapılmalı ve eğitimlerinin aksatılmaması gerekmektedir.

Franchise Ne Kadardır? 

İş kurmak istiyorsunuz ama ne yapacağınıza karar veremiyorsanız ise kesinlikle hali hazırda marka halinde olan bir firmanın franchise’ını alarak harcayabilirsiniz. Zaten franchising sisteminin yıllardır oturmuş bir sistemi vardır ve sizde bu sayede size kısa zamanda rekabet üstünlüğü sağlamaktadır. Sizin iş kurarken büyütmek zorunda kalmayacağınız zaten tanınan bir marka olduğundan dolayı rahat bir şekilde satışınızı yapabileceğiniz bir iştir. Finansal anlamda da çok fazla para harcamanıza gerek olmayan bu iş kolunda sizin para harcamaktan çok yapmanız gereken işinize dört bir yandan sarılarak çalışmak oluyor. 

Bayilik Vermek Ne Demektir?

Franchise sistemi nasıl gerçekleşmektedir? Franchisor firma yani kendi markasının tanıtımının yapılmasını isteyen firma öncelikle franchisee’ye yani markanın tanıtımını yapacak bayiliği alacak bireysel yatırımcıya markası ve ürünü ile ilgili bir tanıtım dosyası hazırlar. Bu dosyada firma ile ilgili mali ve kişisel bilgiler ve formlardan oluşur. Ayrıca Franchisor'ın Franchisee'ye vermekle yükümlü olduğu üç el kitabı vardır. Bunlardan biri ana şirket operasyonu anlatan kitap; 2’ncisi, franchisee'nin uyması gereken  kuralları içeren franchise nin  şirket içi çalışmalar kitabı ve franchise'ye nasıl işleyeceğini anlatan tüm çalışma akışını içeren kitap. Bir başlıkta göstermek gerekirse Franchise (kendi başına çalışan yatırımcı), franchisor'ıdır (marka sahibi). Ve franchise franchisor’u seçerken kişisel ve mali açıdan iyi araştırması gereklidir. Franchisor'da Franchise için aynı araştırmayı yapmalıdır. Başvurudan sonra karşılıklı olarak birbirlerini tanıma aşaması geçtiğinde yüzyüze görüşmelere başlarlar. Franchise nin Faaliyet gösterdiği bölge belirlenir ve belirlenen bölge göz önünde bulundurularak olurluk yani fizibilite çalışmaları yapılır. Bu fizibilite çalışmalarında ne kadar sermaye gerekli, ödeme koşulları, yatırımın ne kadar sürede geri geleceği, konuşulur ve sonra uygunluğuna bakılarak franchise kararı verilir. Bu karar verildikten sonra bir sözleşme imzalanır. Sözleşme her iki tarafında mağdur olmaması için çok detaylı olmalıdır. Sözleşmenin imzalanmasından sonra franchise'nin ödemelerine başlanır. Ödeme planı her firma için ayrıdır. Anlaşma ve sözleşmeden sonra franchise'nin hazırlığı başlamaktadır. Bu hazırlıklar mağazanın dekorasyonu, franchise'nin ve çalışacak elemanlarına verilecek ürün eğitimi ve bazı franchisorların tüm hazırlık sürecini üstüne alarak hazır halde anahtar teslim şekline kadar her şeyi hazırlamaktadırlar. Bu franchise olan kişi için çok önemli ve avantajlı bir durumdur. Tüm hazırlıklar tamamlandıktan sonra artık franchise işe başlayabilir. Ama yeni başlayan franchise tecrübesiz olduğu için franchisor deneyimli ve tecrübeli bir elemanını yeni franchise’nin yanına gönderir ve iş işleyişini tam anlamı ile öğrenene kadar destek olur.

Bayilik ile franchising birbirinden farklı işlerdir. Bayilerin kendi dükkanlarının tabelalarında ve vitrinlerinde kendi isimleri bulunmaktadır bayi ürününü satmış olduğu marka için ayriyetten bir para ödemez. Aksine ürün sahibi şirket bayiye kar payı bırakır. Bayi kendi satışını yapmak için aldığı malın satışını müşterisine yapan, bayiler herkesten bağımsız tüketici ve üretici arasındaki aracıdır. Franchise ise isim kullanım hakkını temin ettiği markanın seçtiği alanlarda ve pazarda franchisor ün yani marka sahibinin ürünlerini belirlenen standartlar kapsamında üreten ve pazarlayan bireysel yatırımcıdır.

Franchise yani bireysel yatırımcı franchisöre yani marka sahibi markasını satabilmek karşılığı ile ücret öderken bayilik ise kar payı almaktadır. Franchise işletmeler işyerlerinin görüntüsünü ve dekorasyonunu sözleşmeye bağlı kalmak koşulu ile franchisor firmayla aynı yapmak zorundadır. Buda bayiliklerin franchise den daha bağımsız ve özgür çalıştığını gösterir. Bayi kendi dükkanının iç, dış tüm dekorasyonunu kendi finansal gücü ve şahsi zevkine göre düzenler. 

Franchise giriş bedeli 40 bin dolar+KDV. Devamlı franchise ödemesi için ciro üzerinden yüzde 4 pay alınmaktadır. Bir franchise şubesinin anahtar teslimi metrekare başı maliyeti de 2 bin 500 ile 3 bin TL arasında değişiyor. 

Kendi bağımsız işini kurmak isteyenlere nazaran franchise alanlar daha karlı olurlar. İşletme bilginiz ve tecrübeniz yoksa kendi başınıza bağımsız firma kurmaya yeltenmeyin derim. Çünkü bağımsız olarak açılan çoğu işletme maalesef iflasla sonuçlanmıştır. Ayakta kalabilenlerin çok azı ciddi kazançlar elde edip diğerleri sadece çarkı döndürecek kadar kazanç sağlamaktadır. Halbuki işletme kurmadaki amaç hep aynıdır çok para kazanmak.  

Franchise Almanın Faydaları

Ama franchise almanın faydaları çok fazladır. franchise veren firmalar ile anlaşarak herşeyi ile hazır bir işletme modeli sunarlar ve sizlere işlerin büyümesi, gelişmesi için sürekli destek verirler. Siz hangi sektörde iş yapacağınıza karar verdikten sonra o sektörde bayilik ya da franchise vermek isteyen firmalar ile görüşüp size uygun olan ile anlaşma yaparak sistemi oturmuş, tanınmışlık ve reklam ürünleri ile desteklenen oturmuş bir işletme sisteminin içinde olup kurumsal kimliğe sahip bir işletmeci olmuş olursunuz. Bu da sizi iflas etme risklerine karşı korur ve para kazanmaya başlamış olursunuz. Ayrıca işle ilgili herhangi bir sorunda sizlere destek verecek deneyimli ve çözümcül birileri her zaman vardır. Ayrıca yeni ürün geliştirme, sunum, fiyatlama, işletme gibi önemli işleri siz düşünmeyecek hazır alacak siz sadece uygulamak ve para kazanmak ile ilgileneceksiniz. Ayrıca hazır bir sistem köklü bir kurumsallık ve tanınmış marka olacağı için bankalar kredi konusunda sizlere daha fazla itimat etmektedirler.